آرامگاه شیخ صفی اردبیل

آرامگاه شیخ صفی اردبیل

آرامگاه شیخ صفی اردبیل که امروز به یکی از جاذبه های گردشگری ایران تبدیل گشته است، در روزگار صفویان محلی مقدس به شمار می رفته است. تقدس این بنا به قدری زیاد بود که عده زیادی از شهرهای دور و نزدیک برای تحصن و چله نشینی به این مکان می آمدند. بناهای موجود در این مجموعه نمود بارزی از هنر معماری اسلامی هستند. جلوه گری انواع آثار هنری همچون گچ بری، تذهیب، کاشی کاری، نقره کاری و خوشنویسی را می توان در جای جای این بنا مشاهده نمود.

قدمت آرامگاه شیخ صفی اردبیل

این مجموعه در ابتدا باغی بزرگ و سرسبز بوده است که به یکی از عارفان معروف شهر اردبیل تعلق داشته است. در وسط آن نیز خانقاه شیخ صفی که همان عارف معروف است، ساخته شده بود. از همین رو به وصیت خود شیخ صفی، او را در همین مکان به خاک سپردند. پس از او فرزندان و نواده های وی این باغ را تبدیل به آرامگاهی خانوادگی نمودند. در دوره سلطنت صفویان بر ایران این آرامگاه هر روز بیش از پیش گسترش پیدا می کرد و بناهای مختلفی به این مجموعه اضافه می شد.

شیخ صفی اردبیلی کیست؟

صفی الدین ابوالفتح اسحاق که با نام شیخ صفی اردبیلی  و شمس الدین نیز شناخته می شود، یکی از عارفان نامدار و معروف شهر اردبیل به حساب می آمده است. گفته می شود نسب شیخ صفی با نوزده واسطه به امام موسی کاظم می رسد. وی در روستای کلخوران در خانواده ای کشاورز دیده به جهان گشود. او در طول دوران زندگی خود به مذهب توجه بسیار خاصی داشته است.

از جوانی مشغول زهد و ریاضت و تحصیل در علوم مقدماتی بوده است و به همین صورت نزد پادشاهان ایلخانی از تقرب خاصی برخوردار گشته بود. وی در تمام زندگی خود به تربیت طلاب مشتاق پرداخت و روز به روز ارج و قرب بیشتری نزد مردمان شهر پیدا می کرد.در واقع این صوفی مشهور، جد بنیان گذار سلسله طولانی صفویان بوده است. به همین خاطر فرزندان و نوادگان وی آرامگاهی وسیع و با شکوه ساختند تا در خور شان جد بزرگوارشان باشد. همین آرامگاه امروزه یکی از جاذبه های گردشگری ایران به حساب می آید.

بخش های مختلف آرامگاه شیخ صفی اردبیل

ورودی آرامگاه شیخ صفی اردبیل، درب هایی چوبی می باشد که در شرق میدان عالی قاپو شهر قرار گرفته است. نخستین محوطه که بازدیدکنندگان به آن وارد می شوند، محوطه سه گنبد است. در این محوطه چندین آرامگاه متعلق به بزرگان سلسله صفوی وجود دارد.

گنبد الله الله : یکی از بخش های اصلی آرامگاه شیخ صفی اردبیل، گنبد الله الله محسوب می شود. در واقع این بخش از بنا مدفن شیخ صفی الدین اردبیلی بوده است. نمای ساختمان خروجی این مقبره استوانه ای شکل است. اما وقتی داخل بنا می شوید با یک مقبره هشت ضلعی مواجه می گردید.در داخل مقبره یک صندوق چوبی بزرگ که با مینا کاری و خاتم کاری تزئین شده، قرار گرفته است. داخل بنا نیز با گچبری ها و نقوش اسلیمی و گیاهی تزئین گشته است و در اطراف آن آیات قرآنی که با خطی زیبا نوشته شده، دیده می شود.در گذشته در داخل این آرامگاه یک فرش فوق العاده زیبا و گران بهای ایرانی از جنس ابریشم پهن گشته بود. این فرش یکی از آثار بسیار با ارزش کشور به حساب می آید که در حال حاضر در گنجینه ویکتوریا آلبرت هال شهر لندن قرار دارد.یک مولاژ از این فرش در بخش جنت سرای مجموعه آرامگاه شیخ صفی اردبیل قرار داده شده است که بازدید کنندگان می توانند آن را از نزدیک ببینند.

آرامگاه شاه اسماعیل اول : آرامگاه شاه اسماعیل اول نیز در این مجموعه قرار دارد و می توان آن را با شکوه ترین بخش آرامگاه دانست. تزئینات این آرامگاه زیبا به عهده علیرضا عباسی بود. او که یکی از هنرمندان و خوشنویسان معروف دوره شاه عباس بوده، کتیبه های گچ بری واقع در این آرامگاه را حک نموده است.از دیگر بخش های آرامگاه شیخ صفی اردبیل می توان به آرامگاه محیی الدین محمد اشاره نمود. وی یکی از فرزندان شیخ صفی اردبیلی محسوب می شود و آرامگاه او را با نام حرم خانه می شناسند.

عمارت چینی خانه آرامگاه شیخ صفی اردبیل

عمارت چینی خانه یکی از بخش های این مجموعه به حساب می آید که به دستور شاه عباس بنا گشته است. طراحی این بخش از آرامگاه را که یکی از زیباترین بخش های این مجموعه محسوب می شود، شیخ بهایی به عهده گرفته است. عمارت چینی خانه دارای چهار شاه نشین می باشد که طاق نماهای فوق العاده چشم نوازی دارد. شاید بتوان زیباترین بخش این عمارت را سقف آن دانست. تزئینات بی نظیر این سقف، بسیار زیبا و چشمگیر است.

در این بخش ظروف و اشیایی دیده می شوند که به وسیله امپراطور چین به شاه عباس اهدا گشته است. از همین رو، بر روی اکثر این ظروف مهر شاه عباسی دیده می شود.شهید گاه، چله خانه، حرمسرا، دارالمتولی، گنبد جنت سرا، قندیل خانه و چندین بنای دیگر از دیگر بخش های این مجموعه آرامگاهی به حساب می آیند.

قندیل خانه

بنای قندیل خانه درست در رو به روی سرسرای ورودی مجموعه آرامگاه شیخ صفی اردبیل واقع شده است و یکی از بخش های جالب آن به حساب می آید. این بنا در دو طبقه ساخته شده است و در نمای هر طبقه آن ۵ پنجره چوبی دیده می شود. بر فراز این بنا، گنبدی آجری قرار داده شده است که نمای زیبایی به قندیل خانه می بخشد.یکی از بخش های آرامگاه شیخ صفی اردبیل با نام قندیل خانه معروف گشته است.