تفلیس کجاست؟
شهر تفلیس پایتخت کشور گرجستان یکی از شهرهای توریستی منطقه قفقاز به‌شمار می‌رود. تفلیس مجموعه‌ای از کوچه‌های و خیابان‌های سنگ‌فرش شده، کافه‌ها و رستوران‌هایی به سبک کلاسیک اروپایی، ساختمان‌های کهن به‌جامانده از قرون وسطی در کنار برج‌ها، هتل‌ها و مراکز خرید مدرن و امروزی است. به‌طور کلی تفلیس را می‌توان تلفیقی از تاریخ و مدرنیته دانست. در کنار این‌ها این شهر به چشمه‌های آب گرم بی‌نظیرش شهرت دارد. همه این‌ها باعث شده تفلیس سالانه میزبان گردشگران بسیاری از سراسر دنیا باشد. بسیاری از ایرانیان نیز در سال‌های اخیر برای سفرهای خارجی خود با تور تفلیس به این شهر سفر می‌کنند. اگر شما هم از علاقه‌مندان سفر به تفلیس هستید، بیایید کمی بیشتر با تاریخ، جغرافیا، فرهنگ، جاذبه‌های گردشگری، سوغاتی و سایر ویژگی‌های آن آشنا شویم.
آشنایی با شهر تفلیس
همان‌طور که اشاره شد تفلیس پایتخت گرجستان و بزرگ‌ترین شهر این کشور است. این شهر در دو سوی رودخانه «کر» گسترش یافته و سه طرف آن را کوه‌ها احاطه کرده‌اند. رود کر که نام دیگر آن «متکواری» است، از کوهستان‌های کشور ترکیه سرچشمه می‌گیرد و این شهر را به‌طور کامل به دو نیم تقسیم می‌کند. تفلیس از لحاظ جغرافیایی در قاره آسیا واقع شده است اما از لحاظ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، می‌توان آن را یک شهر اروپایی دانست. معماری این شهر تلفیقی از ساختمان‌های قرون وسطی، معماری کلاسیک اروپا، آسیای میانه و ساختمان‌های مدرن امروزی است. تفلیس که در زبان گرجی به آن «تبیلیسی» برگرفته از عبارت «تبیلی» به‌معنای گرم می‌گویند، بیش از ۹ میلیون جمعیت دارد. بیش از ۹۰ درصد مردم این شهر مسیحی‌اند و درصد کمی از آن‌ها پیرو اسلام، یهودیت و سایر ادیان هستند. به‌جز اکثریت گرجستانی مردم تفلیس نژادهای ارمنی، آسی، کرد، یونانی، آذری و اوکراینی نیز در این شهر ساکن هستند. شغل عموم تفلیسی‌ها، کشاورزی، کسب درآمد از توریست یا کارهای صنعتی است.
تاریخچه شهر تفلیس
گفته می‌شود تفلیس را پادشاه امپراتوری باستانی ایبری به‌نام شاه واختانگ اول در اوایل قرن پنجم میلادی بنا کرده است. گفته می‌شود دلیل پیدایش این شهر چشمه‌های آب گرم آن بود. روایت کشف تفلیس این گونه است: «شاه واختانگ در میان جنگلی انبوه از درختان بلند با شاهین خود در حال شکار بوده است. شاهین قرقاولی می‌بیند و به چند بار به او حمله می‌کند. پس از مدتی هر دو پرنده سقوط می‌کنند. وقتی همراهان پادشاه به‌سراغ پرندگان می‌روند، می‌بینند هردوی آن‌ها در چشمه‌های آب گرم میان کوه‌ها در حال جان دادنند. شاه واختانگ با دیدن چشمه‌ها، دستور قطع درختان انبوه این منطقه و ایجاد یک شهر جدید در این محل را صادر می‌کند. آن شهر را امروزه به‌نام تفلیس می‌شناسیم.»
اما بیایید به دور از رویات و با شواهد تاریخی، قدمت و تاریخ این شهر را بررسی کنیم. مشاهدات باستان‌شناسان از این منطقه، نشان می‌دهد که در تفلیس حدود ۴هزار سال پیش از میلاد مسیح نشانه‌هایی از حیات و تمدن وجود داشته است. همچنین شواهد حاکی از آن است که در قرن چهارم میلادی یک قلعه در این شهر بنا شده و سپس در قرن پنجم، شهر تفلیس حول این قلعه شکل گرفته است. زمانی که اعراب در قرن هشتم به گرجستان حمله کردند، تفلیس به تصرف مسلمانان عرب درآمد. عرب‌ها تا اواسط قرن ۱۱ در این شهر حکم‌رانی می‌کردند. پس از آن‌ها سلجوقیان یکی از حکومت‌های ایرانی توانستند در برهه‌ای کوتاه تفلیس را تصرف کنند. این تصرف با جنگی سخت میان پادشاهی ایران و گرجستان که پیروز آن گرجی‌ها بودند، پایان یافت. مغول‌ها نیز توانسته‌اند به تفلیس برسند و در برهه‌ای از تاریخ در آن حکم‌فرمایی کنند (اواسط قرن سیزده میلادی).
سرانجام در اواسط قرن چهاردهم پس از حدود ۱۰۰ سال مغول‌ها از تفلیس اخراج شدند؛ اما این پایان ماجراهای تاریخی و تصرفات این شهر نبود. تفلیس پس از آن مدتی به‌دست تیمور لنگ پادشاه تیموریان، جهان‌شاه فرمانروای ایرانی قراقویونلوها و بعد از به‌دست اوزون حسن ترکی فرمانروای حکومت ایرانی آق‌قویونلوها افتاد. در دوره صفویان و افشاریه نیز ایرانی‌ها توانستند این شهر را مجددا تصرف کنند. پس از این فرازونشیب‌ها سرانجام در قرن بیستم میلادی امپراطوری روسیه بر تفلیس حاکم شد. در مدتی کوتاه قبل از فروپاشی این امپراطوری گرجستانی‌ها توانستند تفلیس را پس بگیرند؛ اما پس از انقلاب بلشویکی روسیه، تفلیس به قلمرو اتحاد جماهیر شوروی پیوست. در نهایت سال ۱۹۹۲ پس از فروپاشی این اتحاد نامیمون، سرانجام کشور گرجستان با مرکزیت شهر تفلیس استقلال کنونی خود را اعلام کرد.
بهترین زمان برای سفر به تفلیس
شهر تفلیس آب‌وهوای نیمه گرمسیری دارد. زمستان‌های سرد و تابستان‌های نسبتا گرم، ویژگی‌های اصلی آب‌وهوایی این شهر هستند. تفلیس بارش سالانه زیادی داشته و میانگین دمای سالانه ۱۳ درجه سانتی‌گراد دارد. فصل بهار در این منطقه میزان بارندگی چند برابری نسبت به سایر فصل‌ها دارد و دمای تفلیس در این فصل بین ۱۲ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد است. تابستان‌های تفلیس گرم با دمای هوای بین ۲۸ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد و شب‌های آن تقریبا خنک‌تر است (دمای حدودی ۱۵ درجه سانتی‌گراد). پاییزهای تفلیس چندان بارشی ندارد و دمای هوا در این فصل بین ۴ تا ۱۷ درجه سانتی‌گراد خواهد بود. این منطقه زمستان‌های خشک و سرد دارد و بیشترین دمای ثبت شده در این فصل تفلیس ۱۰ درجه سانتی‌گراد است. در شب‌های زمستان عموما دمای هوا به زیر صفر نیز می‌رسد. با این تفاسیر بهترین زمان برای سفر به تفلیس را می‌توان پاییز و بعد از آن بهار دانست. اما اگر بهار به این شهر سفر کردید، حتما تجهیزات بارانی همراه خود داشته باشید.
جاهای دیدنی تفلیس
همان‌طور که بارها اشاره شد تفلیس یک شهر کهن و تاریخی است و گردشگران تور تفلیس مکان و بناهای باستانی متعددی برای بازدید دارند.
• قلعه ناریکالا
• شهربازی متاتسمیندا
• مجسمه مادر گرجستان (مجسمه کارتلیس)
• پل صلح تفلیس
• کلیسای جامع تفلیس
• موزه ملی گرجستان
• باغ گیاه شناسی
• حمام های سلطنتی
• باغ وحش تفلیس
• دریاچه لیسی
• میدان آزادی
• پارک آبی تفلیس
• کلیسای صخره‌ای تفلیس
• پارک آبی جینو پارادایس
• سد ژینوالی
• فانیکولار تفلیس
• باغ‌های بوتانیکال تفلیس
محله‌های معروف شهر تفلیس
• شهر قدیمی تفلیس
• محله آولاباری
• خیابان روستاولی
• محله ورا
فستیوال‌های شهر تفلیس
شهر تفلیس علاوه‌بر دیدنی‌های تاریخی زیبایی که دارد در فصول مختلف سال میزبان جشنواره‌های جذابی است. جشنواره هولی (جشن رنگ)، جشنواره بستنی، جشنواره گل و روز استقلال گرجستان در فصل بهار برگزار می‌شوند. جشنواره‌های موسیقی اپن ایر تفلیس، جاز دریای سیاه، موسیقی سنتی آرت‌جن، موسیقی جم و تبلیسوبا (Tbilisoba)، فستیوال‌های تابستانی شهر تفلیس‌اند. جشنواره پنیر تفلیس، جشنواره بین‌المللی تئاتر تفلیس و همچنین جشنواره بین‌المللی فیلم تفلیس نیز فصل پاییز برپا می‌شوند. فستیوال‌های ارتدکس گرجستان و موسیقی جاز تفلیس نیز مراسم‌های زمستانه این شهر هستند.
غذاهای سنتی تفلیس
فرهنگ غذایی کشور گرجستان و شهر تفلیس، ترکیبی از غذاهای آسیای میانه، اروپا با فرهنگ باستانی گرجستان است.
• خینکالی: غذایی به شکل لقمه گوشت است.
• اوستری: نوعی خوراک گوشت است.
• لوبیو: نوعی خوراک لوبیا است.
• خاچاپوری: صبحانه سنتی گرجستان که تخم‌مرغ را در داخل نان‌های قایقی شکل سرو می‌کنند.
• پی‌خالی: توپک‌های خمیری و سبز رنگ هستند که با سبزیجات معطر، گردو با ادویه مخصوص تهیه می‌شوند. یک پیش‌غذای سنتی گرجی است.
• چخ بیلی: نوعی سوپ گوشت گاو یا مرغ که داخل آن سبزیجات تازه مانند ترخون می‌ریزند. نام این غذا از عبارت «خوخوبی» به‌معنای قرقاول گرفته شده است.
• چاناخی: یک خوراک شبیه به تاس کباب که با گوجه فرنگی، بادمجان، سیب زمینی، سبزیجات، سیر و گوشت بره تیه می‌شود.
• چاکاپولی: خوراکی تهیه شده از گوشت بره یا گوساله همراه با سس گوجه سبز، پیاز، برگ ترخون، فلفل سبز، سیر و چندین سبزی تازه مانند جعفری، نعناع، شوید، گشنیز و ادویه‌های مخصوص است.
سفر به تفلیس
• تفلیس از لحاظ امنیت در رتبه ۸۵ (از ۱۰۰) را دارد و از شهرهای امن و آرام دنیا محسوب می‌شود.
• فرودگاه بین‌المللی تفلیس در ۱۷ کیلومتری جنوب شرقی این کشور قرار دارد.
• واحد پول مورد استفاده در این شهر لاری گرجستان است. اما به‌دلیل آن‌که این پول در ایران کم پیدا می‌شود، صراف‌ها با قیمت چند برابری لاری را حساب می‌کنند. بهتر است به جای آن دلار بخرید و در گرجستان آن را خرج کرده یا تبدیل به لاری کنید.
• برای رفت‌وآمد در سطح شهر تفلیس، مترو، اتوبوس، مینی‌بوس یا مارشروتکا، تاکسی و تاکسی‌های آنلاین در دسترس گردشگران قرار دارد.
• برای استفاده از اتوبوس و مترو در سفر با تور تفلیس باید کارت‌های «مانی کارت» تهیه کرد.
• برای سفر به شهر تفلیس ایرانی‌ها می‌توانند با ماشین شخصی، اتوبوس، قطار و هواپیما اقدام کنند.
• ایرانی‌ها برای سفر به گرجستان نیاز به ویزا ندارند.
• وضعیت آب آشامیدنی این شهر اصلا مناسب نیست و بهتر است در طول سفر فقط از آب معدنی استفاده کنید.
سوغاتی تفلیس
کانتاسی که یک جام نوشیدنی ساخته شده از شاخ است و برای زیبایی روی سطح آن از سنگ‌های تزئینی استفاده می‌شود.
پاپاکی که کلاه‌های پشمی بزرگ یا سایر منسوجات دست‌بافت هستند.
چورچخلا یک شیرینی سنتی گرجی است.
زیورآلات لعابی و میناکاری تفلیس، چای و مربا ، پنیر گرجی، ادویه‌‌جات محلی ، فرش و گلیم، رومیزی‌های کارشده و چاقوهای دست‌ساز، سایر سوغاتی‌های شهر تفلیس‌اند.
مراکز خرید معروف شهر تفلیس
برای خرید در سفر با تور تفلیس می‌توانید به مراکز خرید زیر سر بزنید:
• تفلیس مال
• مرکز خرید ایست پوینت
• بازار درای بریج (فلی مارکت)
• بازار لیلو
• بازار برجومی
• مرکز خرید جی تی اس
• مرکز خرید گالریا
• مرکز خرید اوراسیا
اما به‌طور کلی گرجستان آن کشور ایده‌آل برای خرید نیست و روی مراکز خرید آن چندان حساب نکنید. گاهی قیمت اجناس در این کشور بیشتر از ایران است.