حمام حاج شهباز خان کرمانشاه یکی از اماکن تاریخی است که در شهر کرمانشاه وجود دارد. حمام ها یکی از مهم ترین المان های سنتی ایرانی هستند که در بسیاری از شهر ها وجود داشتند. اما برخی از آنها به دلیل معماری خاص، مساحت زیاد، صاحب حمام و ... مشهور تر بوده و با گذشت زمان جز ابنیه تاریخی و گردشگری محسوب شده اند.
حمام حاج شهباز کرمانشاه یکی از حمام های تاریخی است که در بافت قدیمی این شهر وجود دارد و به عنوان حمام عمومی مورد استفاده قرار می گرفته است. این حمام در نزدیکی بازار قدیمی کرمانشاه قرار دارد و جز آثار ملی ایران محسوب می گردد. ما در این مقاله به معرفی کامل این مکان تاریخی و اطلاعات گردشگری آن می پردازیم. با ما همراه باشید.
حمام حاج شهباز خان کرمانشاه ، همانطور که از نام آن پیداست، توسط شخصی به نام شهباز خان ساخته شده است. حاج شهباز که پسر منوچهر خان بیگلربیگی است، از افراد با نفوذ دوران قاجار به شمار می رود. این فرد که از درباریان قاجار بود، مکان های دیگری مانند مسجد جامع کرمانشاه را به نام خود احداث کرد. شهباز خان از طایفه حاجی زادگان و ایل کلهر کرمانشاه بود. این طایفه قبل از اینکه فردی به نام داوود خان کلهر، اداره ایل را به دست بگیرد، چیزی حدود دو دانگ از کل کرمانشاه را در اختیار داشتند. این حمام که در تاریخ 1283 به دستور این شخص ساخته شده است، در دیماه سال 1386 جز آثار ملی ایران قرار گرفت.
در همین سال نیز مرمت و بازسازی حمام از سوی میراث فرهنگی صورت گرفت. این مرمت و بازسازی روی قسمت های مختلف حمام از جمله نقاشی های داخلی، سقف و سردر چوبی و تزیینات آهکی آن انجام گرفت. همچنین تاسیسات مکانیکی و برقی نیز برای این مکان با تمهیدات لازم انجام شد تا هوای دم کرده و رطوبت حمام از بین برود. این مکان که برای سال های طولانی به عنوان حمام عمومی مورد استفاده قرار می گرفته است، اکنون مرکز آموزش و ترویج صنایع دستی کرمانشاه به شمار می رود که زیر نظر اداره میراث فرهنگی اداره می گردد.
حمام حاج شهباز خان کرمانشاه نیز مانند تمام حمام های تاریخی و ایرانی، دارای ویژگی های خاص خود است. حمام های دوره قاجار دارای قسمت های مشخصی مانند سربینه، گرمخانه و خزینه بوده اند. این حمام نیز تمامی این قسمت ها را داراست. سقف حمام گنبدی شکل و از نوع گنبد طاق چشمه است که قسمت داخلی آن دارای گچبری و نقوش بسیار زیبایی است.
همچنین قسمت پایین طاق ها نیز دارای مقرنس کاری های آهکی است. نوع طاق به کار رفته در این بنا نیز از نوع طاق پنج و هفت است. رختکن حمام نیز دارای نقاشی های قدیمی است که از تزیینات مهم و زیبای حمام به شمار می رود. فضای بزرگ حمام موجب شده که هر کدام از این قسمت ها، فضای مناسبی را برای تزیین و معماری خاص آن دوران داشته باشند. سنگ های به کار رفته در دیوارهای حمام نیز از نوع سنگ مرمر بوده و ستون های آن نیز سنگی است.
حمام حاج شهباز خان کرمانشاه در سال 1396 به نام " خانۀ خلاق صنایع دستی کرمانشاه " تغییر کاربردی داد. این اقدام تحت نظارت سازمان توسعۀ صنعتی ملل متحد و همچنین همکاری سازمان میراث فرهنگی کرمانشاه انجام شد. پس اقدامات و مرمت های لازم برای برپایی خانه صنایع دستی، در بهار 99 توسط مسئولان استانی افتتاح گردید. اما مشخص شد که مسئولان هیچ گونه فعالیت مرتبط با خانه صنایع دستی در این مکان انجام نداده اند. پس از ماجرا، صندوق بهره برداری از اماکن تاریخی، تصمیم گرفت حمام حاج شهباز خان را طی یک مزایده، تحت عنوان خانه صنایع دستی به بخش خصوصی واگذار کند.
اما پس از آن نیز مشخص شد که فقط دو دانگ از این حمام متعلق به میراث فرهنگی است و 4 دانگ آن مالک شخص دارد. بنابراین واگذاری آن به بخش خصوصی نیز منتفی شد. در سال گذشته مقرر شد که میراث فرهنگی مابقی حمام را از مالک شخصی آن بخرد و حمام را به صورت کامل برای ایجاد خانه صنایع دستی در اختیار بخش خصوصی بگذارد.هدف از ایجاد خانه صنایع دستی در حمام حاج شهباز خان، ترویج و توسعه صنایع دستی کرمانشاه است. این امر می تواند موجب توسعه هنر های بومی و یادگاران گذشته شود و همچنین به اشتغال زایی بسیاری از افراد کمک کند. بدین ترتیب می توان از این مکان تاریخی به نحو مناسبی استفاده کرد. با مراجعه به این مکان، علاوه بر دیدن قسمت های مختلف یک حمام قدیمی و تاریخی، می توانید صنایع دستی و بومی کرمانشاه را ببیند و در صورت تمایل به عنوان هنرجو برای آموزش هنر های مختلف ثبت نام کنید.
حمام حاج شهباز خان کرمانشاه همانطور که اشاره شد، در بافت قدیمی شهر کرمانشاه قرار دارد. جایی که مسجد جامع، بازار قدیمی، تکیه بیگلر بیگی و سایر خانه های تاریخی وجود دارند. برای بازدید از این حمام باید به میدان انقلاب بروید. سپس در خیابان مدرس می توانید این حمام تاریخی را ببینید.
اگر قصد مسافرت به این شهر با تور کرمانشاه را دارید، بازدید از منطقه تاریخی و این حمام را از دست ندهید. چرا که علاوه بر حمام، بازار قدیمی کرمانشاه نیز در نزدیکی آن قرار دارد که دارای جاذبه های خاص خود می باشد. شما می توانید انواع غذاهای سنتی و صنایع دستی کرمانشاه را در این بازار پیدا کنید.