ارگ بم کرمان

ارگ بم کرمان

ارگ بم کرمان به عنوان بزرگ ترین سازه خشتی در کل جهان شناخته شده است. وسعت و ساختار این ارگ شهر بزرگ نشان دهنده دور اندیشی و هنر شهرسازی مردمان فراموش شده این منطقه می باشد، بنایی که نامش نیز در شاهنامه فردوسی جاودانه گشته است. ارگ زیبای بم  نخستین نمونه از بهترین سازه های شهری در کنار یکدیگر می باشد. از قنات های منحصر به فرد آن در دل کویر گرفته تا بادگیرهایی که برای به دام انداختن بادهای مخالف و موافق بر بام خانه ها نشسته اند، همگی زندگی سخت در کویر را برای مردمان این منطقه کمی متعادل تر و امکان پذیرتر می کرده است.

قدمت ارگ بم کرمان

کسی نمی تواند به طور دقیق از قدمت ارگ بم کرمان صحبت کند. عده ای معتقدند که پایه های اصلی این شهر بزرگ در دوره هخامنشیان بنیان گذاشته شده است. عده ای دیگر قدمت آن را به دوران اشکانیان نسبت می دهند. برخی نیز هسته شکل گیری این ارگ را به دوره های مختلفی همچون ساسانیان، تیموریان و غیره بر می گردانند. اما به طور قطع این ارگ در قرون اولیه اسلام در بم ساخته شده بوده و برای قرن ها و سالیان متمادی مورد استفاده مردم این منطقه قرار می گرفته است.قرارگیری این بنا در مسیر جاده ابریشم، نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه و رونق آن داشته است. از همین رو در طی دوره های مختلفی از تاریخ، شاهد ساخت و ساز در این مجموعه هستیم.

گفته می شود تا حدود صد و پنجاه سال پیش هم این ارگ محلی برای زندگی بومی های منطقه بم به حساب می آمده است. اما کم کم اهالی محل زندگی خود را به باغ ها و نخلستان های اطراف منتقل کردند و این ارگ عظیم و زیبا را برای همیشه ترک نمودند.
متاسفانه زلزله ای که در سال ۱۳۸۲ رخ داد، خسارات زیادی بر مردم بم وارد آورد و باعث شد تا ارگ تاریخی بم به طور کامل تخریب گردد. اما با کمک های مالی کشورهای مختلفی همچون ایتالیا، فرانسه و ژاپن این ارگ دوباره بازسازی شد.

بخش های مختلف ارگ بم کرمان

ارگ بم کرمان را حصارهایی رفیع محاصره کرده اند که در فواصل مشخصی از آن برج و باروهای متعددی دیده می شوند. ورود به شهر نیز از طریق چهار دروازه بزرگ امکان پذیر بود که در جناح های مختلف حصار قرار گرفته بودند.دور تا دور بیرونی حصار را نیز خندق هایی فرا گرفته اند که از نفوذ دشمنان به داخل حصار شهر جلوگیری می کردند.ارگ بم کرمان که یکی از جاذبه های گردشگری ایران به حساب می آید، از دو بخش اصلی تشکیل یافته بود.

این دو بخش نیز به وسیله دیواره هایی بلند و مرتفع از یکدیگر جدا شده بودند.اولین بخش این سازه که در محوطه ورودی شهر بوده است، بخش سفلی نام دارد. این بخش محل زندگی مردمان عادی ارگ بوده است. بخش سفلی خود از بخش های مختلفی تشکیل شده است که در تشکیل بافت شهری آن موثر بوده اند. بخش هایی همچون بازار، مسجد، زورخانه، مدرسه، منازل مسکونی و غیره.اما بخش دوم که به عنوان بخش علیا شناخته می شود و در مرتفع ترین جای شهر ساخته شده است، محل ارگ حکومتی می باشد. این بخش از شهر که دقیقا در هسته ارگ واقع شده، محل زندگی حاکمان و بزرگان شهر بوده است. در بخش علیای ارگ، عمارت چهار فصل، سربازخانه، دژ نظامی و اصطبل قرار دارد.ارگ بم سازه ای عظیم و خشتی که جهانیان را به تعجب وا داشته است.

خانه های مسکونی ارگ بم کرمان

منازل و خانه های مسکونی ارگ بم کرمان به سه دسته اعیانی،‌ متوسط و فقیرنشین تقسیم شده بودند. فرق میان این خانه ها را می توان از ابعاد آنها و تزئینات بنا متوجه شد. عموما خانه هایی که دارای دو یا سه خواب بوده اند، به قشر فقیر شهر تعلق داشته اند. اما خانه های بزرگتر با سه یا چهار خواب و ایوانی کوچک که اصطبلی جداگانه داشتند متعلق به طبقه متوسط بوده است. اما قشر ثروتمند ارگ، خانه هایی مجلل تر و بزرگتر داشته اند.

بادگیرها عضو جدا ناشدنی تمامی این منازل بوده اند که باد را به درون خانه ها هدایت می کردند. در پایین این بادگیری ها حوضچه های آبی ساخته شده بود که از ورود گرد و غبار به داخل منازل جلوگیری می نموده و هوای وارد شده به خانه را خنک می کرده است. یکی از نشانه های برتری خانه ها همین بادگیرها بوده اند. هر چقدر یک خانه اعیانی تر و اشرافی تر بوده است، بادگیر آن مرتفع تر و بزرگ تر می شده است.

کشف گورستان کودکان ارگ بم کرمان

پس از رخ دادن زلزله سال ۱۳۸۲ اسکلت هایی از داخل دیوار ارگ بم یافت شد که متعلق به کودکان و نوزادانی بود که سال ها از مرگ آنها می گذشت. طبق تحقیقات انجام شده تمامی این اسکلت ها متعلق به پسر بچه هایی بوده است که در داخل خشت ها و یا فضای بین خشت ها، دفن شده بودند.بر روی کفن برخی از این کودکان نقش و نگارهایی دیده می شود که با قوانین اسلامی ارتباطی ندارند و به نظر می رسد که افرادی که این کودکان را دفن کرده اند، غیر مسلمان بوده اند.

مسیر دسترسی به ارگ بم کرمان

برای دسترسی به ارگ بم کرمان باید خود را از کرمان به بم برسانید. این ارگ زیبا قبلا خارج از شهر بم قرار گرفته بود. اما گسترش شهر باعث شده تا این سازه عظیم که یکی از جاذبه های گردشگری ایران نیز هست در داخل شهر واقع شود. برای رسیدن به این ارگ خشتی باید خود را به خیابان بهمن برسانید، سپس پیدا کردن آن کار سختی نیست. چرا که نمای این بنا شما را به سمت خود فرا خواهد خواند.