مسجد عمادالدوله

مسجد عمادالدوله کرمانشاه چیست؟

مسجد عمادالدوله کرمانشاه نام یکی از مسجد های تاریخی کرمانشاه است. این شهر به واسطه داشتن اماکن و آثار تاریخی زیاد، به عنوان سومین شهر گردشگری ایران انتخاب شده است. وجود مساجد، تکیه و خانه های قدیمی در این شهر موجب شده که از سوی سازمان ملل به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام انتخاب گردد.مسجد عماد الدوله نیز از جمله مسجد های تاریخی مربوط به زمان قاجار است که با  معماری خاصی در این شهر بنا شده است. ما در این مقاله به معرفی این مسجد، معماری و تاریخچه آن می پردازیم.

معرفی مسجد عمادالدوله کرمانشاه و تاریخچه آن

مسجد عمادالدوله کرمانشاه یکی از زیباترین مساجد دوران قاجار است که در شهر کرمانشاه بنا شده است. زمان ساخت مسجد به سال 1285 هجری قمری باز می گردد که زمان سلطنت ایل قاجار بر ایران بوده است. این مسجد به دستور و حمایت شخصی به نام امامقلی میرزا عمادالدوله که در آن زمان والی غرب ایران بود، ساخته شده است. این مسجد در وسط بازار زرگرها واقع گردیده است.

وجود مسجد در دل بازار، موجب تعامل مردم و بازاریان در آن دوران بوده است. قسمت های مختلف مسجد شامل سر در ورودی، درگاه یا راهرو، هشتی مسجد، حیاط مرکزی یا صحن، ایوان، برج ساعت، شبستان، حجره ها و حیاط اندورنی است. در ادامه هر یک از قسمت ها به طور مختصر شرح داده شده است.

معماری مسجد عمادالدوله کرمانشاه

چیزی که در نگاه اول با دیدن مسجد عمادالدوله دریافت می گردد، حس معنوی و عرفانی آن است. این حس از نوع معماری مسجد سرچشمه می گیرد. معماری این مسجد زیبا، ترکیبی از معماری ایرانی، اسلامی و مذهبی است. گویی معمار مسجد، این بنا را برای همه اقلیت های مذهبی بنا کرده باشد. قسمت های مختلف مسجد مانند حجره و شبستان ستون دار، و همچنین نداشتن گنبد و گلدسته، آن را به یکی از خاص ترین و زیباترین مساجد تاریخی ایران تبدیل کرده است. معماری مسجد از آن جهت پایدار است که در ساخت آن به نکات ظریف و دقیقی مانند فرهنگ و اعتقادات مردم، محیط زیست و اقلیم منطقه، جنبه های اقتصادی و ... پرداخته شده است.مسجد عمادالدوله دارای دو ورودی مختلف است. یکی از درهای ورودی مسجد در سمت راسته زرگر ها در بازار کرمانشاه قرار دارد که در واقع درب اصلی به شمار می رود.

درب دیگر مسجد در سمت دیگر بازار سنتی و در راسته بزازان قرار دارد. دری که در قسمت ورودی اصلی این مسجد قرار دارد، پس از بنا شدن مسجد، از نجف به کرمانشاه آورده شده است. این در چوبی که متعلق به دوره صفویه است، یکی از درهای حرم امام علی است و اهل و بازار کسبه به این ورودی " قاپی شاه نجف " می گویند. عمادالدوله به جای این در، یک در تمام نقره را وقف حرم امام علی در نجف کرد. این در چوبی دارای تزیینات و نقوش عربی است و با درهای سنتی ایرانی که در مساجد به کار میرفته است، کمی متفاوت می باشد.پس از درب ورودی مسجد عمادالدوله از ورودی اصلی، دالان باریکی قرار دارد که به هشتی مسجد ختم می شود. پس از گذر این قسمت، با صحن مسجد روبرو می شویم. اطراف این صحن، حجره هایی وجود دارد که محل سکونت و آموزش طلاب بوده و بخشی از مسجد به عنوان محلی برای آموزش در نظر گرفته شده است. علاوه بر حجره ها، ایوان های چهارگانه، برج ساعت، راه ورودی به اندورنی، راه پله به سمت پشت بام و سرویس بهداشتی قرار دارد. ابعاد کلی صحن چیزی حدود 30 در 35 متر می باشد. در وسط صحن حوضی وجود دارد که گویی زمان ساخت آن مربوط به چند دهه اخیر است.

ایوان جنوبی، شاخصه اصلی مسجد عمادالدوله کرمانشاه

همانطور که ذکر شد، مسجد عمادالدوله کرمانشاه دارای 4 ایوان قرینه می باشد. ایوان جنوبی این مسجد به لحاظ ارتفاع و تزیینات از سایر ایوان ها متمایز تر بوده و در واقع ایوان اصلی مسجد به شمار می رود که تزیینات قاجاری این ایوان بر زیبایی آن افزوده است. درب اصلی مسجد به این ایوان باز شده و کف آن از سنگ مرمر پوشیده شده است. قاپی شاه نجف نیز که پیش تر به آن اشاره شد، نیز در این ایوان قرار دارد. در قسمت ورودی این ایوان، نام بانی و سازنده مسجد، تاریخ ساخت مسجد و نام ناصر الدین شاه قاجار بر روی یک کتیبه حکاکی شده است.

شبستان و سایر قسمت های مسجد عمادالدوله کرمانشاه شبستان مسجد عمادالدوله از دیگر قسمت های زیبای این بنا به شمار می رود. محراب مسجد در این شبستان قرار دارد و برای ورود به آن باید از سمت ایوان جنوبی وارد شد. شبستان با استفاده از آجر ساخته شده که دارای درز هایی برای عبور و تهویه هواست. گنبد شبستان نیز بر روی 14 ستون قرار گرفته است. ایوانی که در ضلع شمالی مسجد قرار دارد نسبت به سایر ایوان ها کوتاه تر بوده و دارای یک برج ساعت است. دو ایوان دیگر که  به صورت قرینه روبروی یکدیگر قرار دارند شامل ایوان غربی و شرقی است. این دو ایوان نیز دارای حجره های متعددی است و با تزیینات کاشی کاری همراه است.این مسجد با تزیینات خاص خود، یکی از بارزترین و زیباترین مساجد عهد قاجار به شمار می رود.

اگر قصد مسافرت به این شهر با تور زمینی کرمانشاه را دارید، دیدن این مسجد تاریخی و زیبا را از دست ندهید. برای رسیدن به این مسجد زیبا، باید به بافت قدیمی کرمانشاه و بازار سنتی آن بروید. در وسط و مرکز بازار، این مسجد تاریخی چون نگینی کهن می درخشد.